Στα ίχνη της ανθρώπινης φύσης: Ψηφιακή επιτέλεση και μετανθρωπισμός
€13.50
€15.00 €13.50
Στο λυκόφως του περασμένου αιώνα, στις 18 Μαρτίου 1871, εγκαθιδρύθηκε η Κομμούνα του Παρισιού. Στις 28 Μαΐου του ίδιου χρόνου η Κομμούνα συντριβόταν και πνιγόταν στο αίμα. Όλο κι όλο είχε ζήσει εβδομήντα μέρες. Κι όμως, έμεινε στην παγκόσμια ιστορία σαν μεγάλος σταθμός της ανθρωπότητας. Όχι μονάχα γιατί αποτελούσε τη μεγάλη, αστραφτερή επίθεση των προλετάριων για την κατάκτηση του ουρανού, μα βασικά γιατί άνοιγε τον δρόμο, έκανε την αρχή, για την ποιοτικά καινούργια εξέλιξη της ανθρωπότητας. (ΝΙΚΟΣ ΨΥΡΟΥΚΗΣ)
Εκατόν πενήντα χρόνια μετά την Παρισινή Κομμούνα, τα κείμενα που περιλαμβάνονται στον ανά χείρας τόμο αποτυπώνουν τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίστηκε η Κομμούνα τόσο από τους συγχρόνους της όσο και από τους κομμουνιστές πριν κατακτήσουν την εξουσία στη Ρωσία, αλλά και μετά, όταν η επανάσταση είχε γίνει πλέον καθεστώς. Η διαφορετική εστίαση κάθε εποχής αντανακλά τις διαφορετικές προτεραιότητες σε ζητήματα όπως αυτό του αποικιοκρατούμενου κόσμου και της στάσης του επαναστατημένου προλεταριάτου απέναντί του. Αυτό που φαίνεται να μην απασχολεί ιδιαίτερα τον Μαρξ, οι Σοβιετικοί ιστορικοί της μεταπολεμικής εποχής, όταν το ζήτημα της αποαποικιοποίησης ήταν επίκαιρο, το επισημαίνουν ως παράγοντα αποτυχίας του κινήματος της Κομμούνας, κάτι που κάνει και ο Νίκος Ψυρούκης, στο δικό του κείμενο, σε μια εποχή που ο πόλεμος του Βιετνάμ έληγε με την ήττα της αμερικανικής υπερδύναμης.
Στα τέλη του 20ού αιώνα πολλοί πίστεψαν ότι οι μακραίωνες συγκρούσεις που είχαν σημαδέψει τη νεότερη ευρωπαϊκή ιστορία ―με εμβληματικότερη απ’ όλες τη σύγκρουση μεταξύ δημοκρατικών και αντιδημοκρατικών καθεστώτων― είχαν πλέον λήξει οριστικά. Ζούσαμε, υποτίθεται, «το τέλος της ιστορίας»: το θρίαμβο της φιλελεύθερης δημοκρατίας. Δύο δεκαετίες αργότερα, η εποχή αυτή φαντάζει ήδη μακρινό παρελθόν. Η δημοκρατία στην Ευρώπη συναντά βαθύτατη αμφισβήτηση ― κι αυτό όχι μόνο στις νεοσύστατες δημοκρατικές πολιτείες, αλλά και στα παραδοσιακά προπύργιά της.
Το ξάφνιασμα που συνήθως προκαλεί το φαινόμενο αυτό οφείλεται στην ελλιπή κατανόηση της πραγματικής πολιτικής εξέλιξης της νεότερης Ευρώπης, υποστηρίζει η Σέρι Μπέρμαν, καθηγήτρια πολιτικής επιστήμης στο Κολλέγιο Μπάρναρντ του Πανεπιστήμιου Κολούμπια. Σχεδόν όλα τα δημοκρατικά κινήματα στην Ευρώπη αρχικά απέτυχαν, είτε καταρρέοντας κάτω απ’ το ίδιο τους το βάρος είτε υποκύπτοντας στις δυνάμεις της αντίδρασης και στην αποστασία των αρχικών τους συμμάχων. Η δημοκρατία υπήρξε σχεδόν πάντα εύθραυστη και απειλούμενη, γιατί η ίδια είναι από τη φύση της μια δύναμη απειλητική, ανατρεπτική, πολεμική.
Από τους αγγλικούς εμφυλίους πολέμους τον 17ο αιώνα και τη Γαλλική Επανάσταση ενάντια στο Παλαιό Καθεστώς, στις αποτυχημένες επαναστάσεις του 1848, την κατάρρευση των μεγάλων αυτοκρατοριών και το σχηματισμό των νεότερων ευρωπαϊκών κρατών, εν συνεχεία στην άνοδο του εθνικισμού και του κομμουνισμού και τη σχεδόν πλήρη ήττα της ευρωπαϊκής δημοκρατίας, ώς τον Β ́ Παγκόσμιο Πόλεμο ―τον μεγάλο ευρωπαϊκό εμφύλιο― και την πολιτική τάξη που διαμορφώθηκε σαν επακόλουθό του, το βιβλίο φτάνει μέχρι την πτώση των δικτατοριών της νότιας Ευρώπης και των καθεστώτων του υπαρκτού σοσιαλισμού, προσφέροντας όχι μόνο ένα εντυπωσιακό πανόραμα που τακτοποιεί και οριοθετεί τη χαώδη πολιτική ιστορία της νεότερης Ευρώπης, αλλά και μια διεισδυτική ερμηνεία του αντιδημοκρατικού ρεύματος που δείχνει σήμερα τα δόντια του.
Υπάρχει µια πεποίθηση που ενώνει αριστερούς και δεξιούς, ψυχολόγους και φιλοσόφους, συγγραφείς και ιστορικούς. Από τον Μακιαβέλι µέχρι τον Χοµπς και από τον Φρόιντ µέχρι τον Ντόκινς, αυτή η πεποίθηση είναι βαθιά ριζωµένη στη δυτική σκέψη. Οι άνθρωποι, µαθαίνουµε, είναι από τη φύση τους εγωιστές και ιδιοτελείς.
Στην Ανθρωπότητα προτείνεται ένα νέο επιχείρηµα: ότι είναι ρεαλιστικό και συνάµα επαναστατικό να θεωρούµε πως οι άνθρωποι είναι καλοί. Το ένστικτο της συνεργασίας αντί για τον ανταγωνισµό, της εµπιστοσύνης αντί για τη δυσπιστία, έχει µια εξελικτική βάση που φτάνει έως την απαρχή του είδους µας. Το να πιστεύουµε το χειρότερο για τους άλλους δεν επιδρά µόνο στο πώς βλέπουµε τους συνανθρώπους µας, αλλά και στην πολιτική και την οικονοµία.
Ο Rutger Bregman, συγγραφέας πολλών διεθνών best seller, παίρνει µερικές από τις πιο γνωστές µελέτες και τα πιο διάσηµα γεγονότα στον κόσµο και τα επαναπροσδιορίζει, προσφέροντας µια νέα µατιά στα τελευταία 200.000 χρόνια της ανθρώπινης ιστορίας, δείχνοντας μας πώς το να πιστεύουµε στην ανθρώπινη καλοσύνη και τον αλτρουισµό µπορεί να αλλάξει τον τρόπο που σκεφτόµαστε –και να αποτελέσει το θεµέλιο για να αλλάξουµε πραγµατικά την κοινωνία µας.Είναι καιρός για µια νέα άποψη για την ανθρώπινη φύση.
Στο πρώτο κείμενο, ο Ζιράρ συμπυκνώνει τη θεωρία της μιμητικής επιθυμίας, που αποτελεί τη δική του συνεισφορά όχι μόνο στην κριτική της λογοτεχνίας -αυτό θα ήταν ένα πολύ στενό πλαίσιο-, αλλά και στην ιστορία της βίας, της θρησκείας και της επιθυμίας. Φραγμός στην ανθρώπινη επιθυμία δεν υπάρχει; όσα επιδιώκει ένα μεμονωμένο μέλος της κοινότητας μπαίνουν στο στόχαστρο των υπολοίπων. Και ακριβώς επειδή οι άλλοι τα εποφθαλμιούν, εκείνος τα λατρεύει διπλό. Διαφαίνεται εδώ το περίφημο “μιμητικό τρίγωνο”, που συνδέει τον επιθυμούντο, το επιθυμούμενο αντικείμενο και τον μεσολαβητή-πρότυπο.
Το δεύτερο κείμενο αφορά ένα γνωστό από τη βιβλιογραφία συνέδριο στο οποίο συμμετείχε ο Ζιράρ, αλλά ταυτόχρονα την άγνωστη εν πολλοίς συνάντησή του με τον Κορνήλιο Καστοριάδη. Στο Δεκαήμερο του Σεριζύ, με θέμα την “Αυτοοργάνωση”, οι δυο τους συγκρούονται για την ενδεχομενικότητα στις ανθρώπινες υποθέσεις. Ο καθολικός Ζιράρ -ο ίδιος τοποθετεί τη μεταστροφή του από τον σκεπτικισμό στον χριστιανισμό το 1958- απέναντι στον μαχητικό άθεο Καστοριάδη. Ο αφηγητής του Ιερού εντός της κοινωνίας απέναντι στον εισηγητή της αυτονομίας, που εξορίζει τη θρησκεία. Ο ντετερμινιστής, που αναζητά υπεριστορικούς κανόνες για τη θέσμιση των κοινωνιών, και ο υπέρμαχος του πολιτικού αναστοχασμού και της πράξεως.
Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί cookies έτσι ώστε να μπορούμε να σας παρέχουμε την καλύτερη δυνατή εμπειρία χρήστη. Οι πληροφορίες cookie αποθηκεύονται στο πρόγραμμα περιήγησής σας και εκτελούν λειτουργίες όπως η αναγνώρισή σας όταν επιστρέφετε στον ιστότοπό μας και η βοήθεια της ομάδας μας να κατανοήσει ποιες ενότητες του ιστότοπου θεωρείτε πιο ενδιαφέρουσες και χρήσιμες.
Τα απολύτως απαραίτητα cookie πρέπει να είναι ενεργοποιημένα ανά πάσα στιγμή, ώστε να μπορούμε να αποθηκεύσουμε τις προτιμήσεις σας για τις ρυθμίσεις cookie.
If you disable this cookie, we will not be able to save your preferences. This means that every time you visit this website you will need to enable or disable cookies again.
Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Google Analytics για τη συλλογή ανώνυμων πληροφοριών, όπως ο αριθμός των επισκεπτών στον ιστότοπο και οι πιο δημοφιλείς σελίδες.
Η διατήρηση αυτού του cookie ενεργοποιημένου μας βοηθά να βελτιώσουμε τον ιστότοπό μας.
Please enable Strictly Necessary Cookies first so that we can save your preferences!
Ειδοποιήσεις