Τι ακριβώς αντίκρυσε ο δημοσιογράφος της Toronto Daily Star Έρνεστ Χέμινγουεϊ έξω από την Αδριανούπολη, στην Ανατολική Θράκη, το 1922; Αμέτρητες οι σπαραξικάρδιες σκηνές μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, όταν Ελλάδα και Τουρκία άλλαξαν για πάντα μορφή και σύσταση ως κράτη.
Το βιβλίο του Νορβηγού δημοσιογράφου και συγγραφέα Στίαν Μπρούμαρκ διερευνά τις συνέπειες της υποχρεωτικής ανταλλαγής πληθυσμών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, μιας ιδέας που συνέλαβε, οργάνωσε κι εκτέλεσε ο τότε Ύπατος Αρμοστής της Κοινωνίας των Εθνών για τους Πρόσφυγες –και κάτοχος του Νομπέλ Ειρήνης– Νορβηγός εξερευνητής, Φρίντγιουφ Νάνσεν.
Μέσα από δεκάδες συνεντεύξεις και εκτεταμένη βιβλιογραφική έρευνα ο Μπρούμαρκ ψηλαφεί το τραύμα που εξακολουθούν να αισθάνονται σήμερα Έλληνες και Τούρκοι ως αποτέλεσμα της βίαιης μετακίνησης 1,6 εκατομμυρίων ανθρώπων από τη μία μεριά του Αιγαίου στην άλλη. Ταξιδεύει στην Ελλάδα και την Τουρκία, επισκέπτεται την Κωνσταντινούπολη, τη Σμύρνη, το Αϊβαλί, την Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη, τη Χαλκιδική, τη Μυτιλήνη, σε μια προσπάθεια να δει το ανθρώπινο κόστος που προσπάθησε να μετριάσει πριν από εκατό ολόκληρα χρόνια ο συμπατριώτης του Νάνσεν. Μπορεί τέτοιες ιστορίες να έχουμε ακούσει όλοι – όμως η ματιά ενός τρίτου, ενός ανθρώπου που έχει αγαπήσει την Ελλάδα και την Τουρκία, φέρνει στο φως αναπάντεχα ευρήματα για τα όρια της μνήμης και της πολιτικής, για τον τρόπο που καθένας από εμάς αντιμετωπίζει το συμβάν που καθόρισε ριζικά τα εθνικά αφηγήματα των δύο χωρών.
Ο Μπρούμαρκ ασχολείται με την Ιστορία, ασχολείται όμως περισσότερο με το παρόν και το μέλλον: Πώς βλέπουν οι Έλληνες τους Τούρκους και οι Τούρκοι τους Έλληνες; Και τι ρόλο μπορεί να παίξει στη συνύπαρξη των δύο λαών το αμοιβαίο προσφυγικό τραύμα;
Τι πιο απειλητικό από το φάσμα της κατάρρευσης ενός πολιτισμού – οι εγκαταλελειμμένοι ναοί της Ανγκορ Γουάτ, οι σκεπασμένες από ζούγκλα πόλεις των Μάγια και τα βλοσυρά αγάλματα του Νησιού του Πάσχα; Ποιος αντίκρισε τέτοια ερείπια και δεν αναρωτήθηκε “Θα μπορούσε να συμβεί το ίδιο και σε εμάς;”. Στο παρόν βιβλίο, ο Diamond υφαίνει μια εμπεριστατωμένη και καθολική θέση μέσα από μια σειρά συναρπαστικών ιστορικο-πολιτισμικών αφηγήσεων. Περιδιαβαίνοντας από την αρχαία κουλτούρα των νησιών της Πολυνησίας στον άλλοτε ανθηρό πολιτισμό των Ανασάζι, στην καταδικασμένη αποικία των Βίκινγκς στη Γροιλανδία και, τέλος, στον σύγχρονο κόσμο, ο Diamond ανιχνεύει ένα θεμελιώδες μοτίβο καταστροφής, διευκρινίζοντας τι συμβαίνει όταν σπαταλούμε τους φυσικούς πόρους μας ή αγνοούμε τα σημάδια του περιβάλλοντος. Η κλιματική αλλαγή, η γοργή αύξηση του πληθυσμού, οι ασταθείς εμπορικοί εταίροι και η πίεση από εχθρούς υπήρξαν παράγοντες αφανισμού κάποιων κοινωνιών, ωστόσο άλλες κοινωνίες βρήκαν λύσεις για τα ίδια προβλήματα και επιβίωσαν. Γιατί μερικές κοινωνίες, αλλά όχι όλες, έφτασαν από δικό τους λάθος στην αυτοκαταστροφή; Ποιες οικονομικές, κοινωνικές και πολιτικές επιλογές έχουμε ακόμα ώστε να μην οδηγηθούμε στο ίδιο τέλος;
Ιχνηλατώντας τον δρόμο που επέλεξαν οι Ζαπατίστας και οι Βολιβιανοί κοκαλέρος προς την κοινωνική αλλαγή, το πολυεπίπεδο βιβλίο του Λεωνίδα Οικονομάκη φέρνει στο φως άγνωστες πλευρές της ιστορίας των δύο κινημάτων, τις αναλογίες και τις διαφορές τους, για να καταδείξει τις κρίσιμες συγκυρίες που καθόρισαν την πορεία τους. Η μελέτη του Οικονομάκη εμβαθύνει με τρόπο πρωτόγνωρο στη διαδικασία μέσω της οποίας τα κινήματα καταλήγουν στις στρατηγικές επιλογές τους, εξερευνώντας διεξοδικά τις παραμέτρους που επηρεάζουν και διαμορφώνουν τις αποφάσεις τους. Το βιβλίο που κρατάτε στα χέρια σας αποτελεί καρπό μιας συναρπαστικής έρευνας πεδίου 8 ετών, η οποία αναδεικνύει μαρτυρίες και γεγονότα που έχουν παραδόξως αγνοηθεί από την επίσημη βιβλιογραφία. Μία έκδοση που θα ενθουσιάσει τόσο τους κοινωνικούς και πολιτικούς επιστήμονες όσο και τον απλό αναγνώστη που επιθυμεί να ανακαλύψει την ιστορία των (επαναστατικών και μη) κινημάτων της Λατινικής Αμερικής.
Το κείμενο “Αυτός ο Πόλεμος” είναι η μαρτυρία, η εξομολόγηση, η προσπάθεια εξιλέωσης και ταυτόχρονα η προ φητεία ενός μεγάλου συγγραφέα για την πατρίδα του, τους συμπολίτες του, τον κόσμο της εποχής του αλλά και τον εαυτό του.
Γράφτηκε τον Δεκέμβριο του 1939 και προοριζόταν για τη νεοϋρκέζικη Herald Tribune. Στις αρχές του επόμενου χρόνου κυκλοφόρησε και στα γερμανικά, αλλά οι ναζί κατέσχεσαν όλα τα αντίτυπα όταν εισέβαλαν στο Άμστερνταμ.
Ο εθνικοσοσιαλισμός εκμεταλλεύτηκε στο έπακρο τις ιστορικές και οικονομικές κακουχίες του γερμανικού λαού. Η δικτατορία βρήκε πρόσφορο έδαφος στα πάθη του, τα παρόξυνε και τα ποδηγέτησε.
Όταν ένας λαός γίνεται σύσσωμος έρμαιο μιας τραχιάς, στριγκής, ημιπαράφρονος φωνής και αφήνεται να υπνωτιστεί από υποβλητικές μαζικές τελετές συλλογικής μύησης προκειμένου να αναπληρώσει αυτό που έχει, υποτίθεται, χάσει,ποια δύναμη του λόγου μπορεί εδώ να αντισταθεί; Η ψυχική, πνευματική, ηθική και πολιτική παράδοση έχει επιτελεστεί πολύ νωρίτερα.
Η ιστορία αυτή εμπεριέχει μια αιώνια υπόμνηση και προειδοποίηση για τις δημοκρατίες. Το διάβημα του Τόμας Μαν είναι, νομίζω, συμβολικό και εκφράζει την ανάγκη του να μιλήσει χωρίς να ελπί- ζει. Ως εθνικός συγγραφέας, δεν μπορεί να ελπίζει.
Προβαίνει, εντούτοις, σε μια σειρά από ενδιαφέρουσες παρατηρήσεις που δεν είναι απλές διαπιστώσεις αλλά, αν προσέξουμε, έχουν κατά βάθος έναν ηθικό χαρακτήρα, κάτι σαν συμβολική εξιλέωση ενός ολόκληρου έθνους. Οι Γερμανοί παρασύρονται από την άθλια προπαγάνδα και την εγκληματική αγκιτάτσια του αντισημιτισμού και του ρατσισμού και καταδέχονται μια κίβδηλη ανακούφιση των παθών τους: δαιμονοποιώντας τους Εβραίους και άλλους, μπορούν επιτέλους να νιώσουν οι ίδιοι υπέρτεροι, ισχυροί, ανίκητοι.
Όπως, όμως, ορθά επισημαίνει ο Μαν, το αίσθημα φυλετικής ανωτερότητας λίγη χαρά έμελλε να δώσει σε εκείνους που, με τις επιλογές τους, όχι μόνο έβαλαν τις βάσεις της μελλοντικής τους καταστροφής, αλλά στάθηκαν προπάντων οι ίδιοι μάρτυρες του αργού και βασανιστικού ηθικού τους θανάτου.
Από το Επίμετρο του Κωνσταντίνου Παπαγεωργίου
Ανακαλύπτοντας την αρχαία Κρήτη μέσα από το αρχαιολογικό μουσείο Ηρακλείου 1 × €20.00
Οι μεγάλες δίκες των αιώνων - Α΄ τόμος 1 × €20.00
Το θαύμα και η τραγωδία 1 × €16.20
Η ανθρώπινη κατάσταση 1 × €20.60
Πέντε Ιτιές 1 × €16.20
Στη χώρα των κλουβιών 1 × €10.80
Εταίρες ιερόδουλες και πόρνες. Ιστορία του αγοραίου ερωτα. 1 × €35.50
Η Αφροδίτη με τις γούνες 1 × €6.00
Θόρυβος 1 × €28.00Υποσύνολο: €173.30
