€14.31
1922: η Ελλάδα ανακαλύπτει ότι η Μεγάλη Ιδέα ήταν μια ουτοπία που κατέληξε εφιάλτης. Πενήντα χρόνια μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, ένας φοιτητής μελετά στη διατριβή του την περίπτωση του Σαούλ Καλογιάννη, στρατιώτη που πήρε μέρος στη Μικρασιατική Εκστρατεία. Ο Καλογιάννης αποδεικνύεται ήρωας απρόβλεπτος: ηττημένος και λιποτάκτης, σιωπηλός και χαρισματικός, άγγελος και δαίμονας μαζί, γίνεται ένας άπιαστος Οδυσσέας. Όμως οι περιπλανήσεις του στον χώρο και στον χρόνο συνθέτουν μια Οδύσσεια χωρίς την αίγλη του μύθου και το άγγιγμα των θεών· οι αναφορές που ξεπηδούν εδώ κι εκεί από το αρχαίο πρότυπο υπάρχουν μόνο για να ανατραπούν: «…μάλλον είδαν τον λαχανόκηπο του πατέρα τους, τον τοίχο από ξερολιθιά και το γέρικο, τυφλό σκυλί που δεν περίμενε παρά να τους χαιρετήσει για να πεθάνει. Πρόβλημά τους. Εγώ δεν είχα ποτέ μου σκύλο».
Οι μάρτυρες που βρίσκει ο ερευνητής, όλοι απόκληροι της Ιστορίας, διαδέχονται ο ένας τον άλλο για να αφηγηθούν το πεπρωμένο του Καλογιάννη, το ταξίδι του από τα πέρατα της Ανατολής μέχρι τις ακτές του Νέου Κόσμου. Οι εποχές αποφεύγουν το ημερολόγιο, το σκηνικό συνεχώς ανατρέπεται, οι μαρτυρίες είναι αντικρουόμενες: ακούει γεγονότα διαβρωμένα από τον χρόνο, μαθαίνει συμβάντα που αγνοεί το νόημά τους. Προσπαθεί να εξηγήσει τα αίτια, τις προθέσεις, να ξεδιαλύνει το σκοτάδι. Η έρευνα, που συναντά συνεχώς εμπόδια, θα οδηγήσει τον ερευνητή στις φυλακές της χούντας των συνταγματαρχών, στα βουνά, που κρατούν ακόμα τις αναμνήσεις του Εμφυλίου, στα σύγχρονα ταραγμένα Βαλκάνια. Θα ανακαλύψει ότι ο μύθος του Καλογιάννη καλπάζει και ξεσηκώνει ερήμους, κυκλαδίτικα νησιά, δάση από γιγάντιες φασκομηλιές, πολιτείες κάτω απ’ τα κύματα…
Μυθιστόρημα περιπετειώδες, ξεδίπλωμα απέραντης φαντασίας, με γλώσσα πληθωρική και οραματική με μπαρόκ εξάρσεις, που στην αδιάκοπη ροή της συνδυάζει το υψηλό και το ταπεινό, το τραγικό και το κωμικό, τον ρεαλισμό και την ποίηση. Ο πρωταγωνιστής του Beraber, παρόλο που το όνομά του διατρέχει το βιβλίο σαν επωδή, παραμένει ένα αίνιγμα. Χαμένος πότε στις αβύσσους του Ωκεανού, πότε στην άβυσσο της ψυχής του, «μόνος, σκοτεινός… και ακυβέρνητος», τι ήταν αυτός ο άντρας με τα μάτια γεμάτα σκοτάδι; Ιδεαλιστής, προδότης ή ο τελευταίος ήρωας;
“Στο βιβλίο αυτό δοκίμασα να εξιστορήσω τη ζωή ενός κομάντο (του Γκαντερσχάιμ), ενός γερμανικού στρατοπέδου συγκέντρωσης (του Μπούχενβαλντ).[…] Καταγράφω εδώ ό,τι έζησα. Στην αφήγησή μου η φρίκη δεν είναι αβυσσαλέα. Στο Γκαντερσχάιμ δεν υπήρχε ούτε θάλαμος αερίων ούτε κρεματόριο. Εκεί η φρίκη ήταν σκοτάδι, απόλυτη έλλειψη σημείου αναφοράς, μοναξιά, αδιάκοπη καταπίεση, αργή εκμηδένιση. Η κινητήρια δύναμη του αγώνα μας δεν υπήρξε άλλη από την ξέφρενη διεκδίκηση -διεκδίκηση που ήταν σχεδόν πάντα μοναχική- να παραμείνουμε, μέχρις εσχάτων, άνθρωποι. Οι ήρωες της ιστορίας και της λογοτεχνίας μπορεί να διαδήλωναν την αγάπη, τη μοναξιά, την αγωνία της ύπαρξης ή της μη ύπαρξης, ή να ζητούσαν εκδίκηση ή να ορθώνονταν κατά της αδικίας, της ταπείνωσης. Δεν πιστεύουμε όμως πως έφτασαν ποτέ στο σημείο να εκφράσουν, ως μόνη και τελευταία διεκδίκηση, μια ύστατη αίσθηση ότι ανήκουν στο ανθρώπινο είδος”. (Ρομπέρ Αντέλμ, προλεγόμενα στο “Ανθρώπινο είδος”)
Το 1524 οι φτωχοί ξεσηκώνονται στον Νότο της Γερμανίας. Η εξέγερση επεκτείνεται, σύντομα εξαπλώνεται στην Ελβετία και την Αλσατία. Μια μορφή ξεχωρίζει μέσα στο χάος: η μορφή ενός νεαρού θεολόγου, που μάχεται μεταξύ των εξεγερμένων. Ονομάζεται Τόμας Μύντσερ. Η τρομερή ζωή του είναι μυθιστορηματική. Αυτό σημαίνει ότι θα άξιζε να τη ζήσουμε· άρα και να την αφηγηθούμε.
Το ξέρουμε από τον καιρό του Ρουσσώ ότι η ανισότητα έχει μια πολύ παλιά και τρομερή ιστορία, που δεν έχει ακόμα τελειώσει. Ο “Πόλεμος των φτωχών” αφηγείται ένα σκληρό και όχι πολύ γνωστό επεισόδιο των μεγάλων λαϊκών εξεγέρσεων. Τον 16ο αιώνα το κίνημα της Μεταρρύθμισης των διαμαρτυρομένων ξεσηκώνεται ενάντια στην εξουσία και στα προνόμια. Γρήγορα, όμως, σημειώνει μια παύση, κάνει ένα βήμα πίσω, αστικοποιείται. Οι χωρικοί, ωστόσο, οι φτωχοί των πόλεων, στους οποίους εξακολουθούν να τάζουν την ισότητα στον ουρανό, αναρωτιούνται: «Και γιατί να μην έχουμε ισότητα τώρα, εδώ, στη γη;» Ακολουθεί μια μανιασμένη πάλη ανάμεσα στους ισχυρούς, στους συμβιβασμένους προτεστάντες, και τους άλλους, τους εξαθλιωμένους. Μερικοί θεολόγοι ηγούνται των δεύτερων. Ο Τόμας Μύντσερ είναι ένας από αυτούς· έχει σημαδέψει τις μνήμες με την αποφασιστικότητα και τον δυναμισμό του ύφους του. Ο “Πόλεμος των φτωχών” αφηγείται την ιστορία του. Την ιστορία μιας εξέγερσης διά του λόγου, την οποία αποτυπώνει με αμεσότητα η ευρηματική δύναμη της γραφής του Ερίκ Βυϊγιάρ.
«Από την πρώτη κιόλας παράγραφο αυτού του θυελλώδους έργου ιστορικής μυθοπλασίας, ο Βυϊγιάρ καθηλώνει τον αναγνώστη του. Τοποθετώντας τη δράση του βιβλίου στην εποχή που οι θρησκευτικές διαμάχες έστελναν τα έθνη στον πόλεμο και τους ανθρώπους στην πυρά, ο Βυϊγιάρ περιγράφει τη ζωή ενός λησμονημένου οραματιστή, τόσο σε ένα εντυπωσιακό έργο επικαιροποίησης ενός ιστορικού γεγονότος όσο και σε ένα επαναστατικό κήρυγμα, μια παθιασμένη καταγγελία της ανισότητας».
Από το υπόμνημα της κριτικής επιτροπής για το International Booker
«Τίποτα το περιττό δεν υπάρχει σ’ αυτό το βιβλίο. Διαβάζεται σαν να βλέπει κανείς κινηματογραφική ταινία για τη βία στην ιστορία και τη βία της ιστορίας. Ο Βυϊγιάρ δεν είναι όμως ένας αποστασιοποιημένος σκηνοθέτης που παρατηρεί και διορθώνει τους πρωταγωνιστές και τους κομπάρσους του. Συμμετέχει και συμμερίζεται τις αγωνίες, τα πάθη, τις ελπίδες, τις εμμονές, το μίσος κατά της αδικίας και κατά των βάναυσων αρχόντων, απεχθάνεται το ψέμα της Εκκλησίας και τέλος πεθαίνει μαζί με τους αδικημένους».
Γιώργος Σιακαντάρης, bookpress.gr, 22/08/2021
Μια μέρα είπα: “Εκατομμύρια κοιμούνται έξω. Δεν θα μπορούσε κάποιος να μείνει σπίτι μας;”.
Και ο Φαμπρίς είπε: “Ναι, μόνο ν’ αγοράσουμε κρεβάτι”.
Και ο γιος μας, ο Μάριος, είπε: “Πριν έρθει, πρέπει να μάθουμε τη γλώσσα του”.
Και ο μικρός του αδελφός, ο Νοέ, πρόσθεσε: “Πρέπει οπωσδήποτε να τον μάθουμε να παίζει χαρτιά, γιατί εμάς μας αρέσουν πολύ τα χαρτιά!”.
Επί εννέα μήνες, η Εμιλί, ο Φαμπρίς και τα δυο τους παιδιά φιλοξενούσαν στο διαμέρισμά τους στο Παρίσι έναν νεαρό Αφγανό, τον Ρεζά, ο οποίος, σε ηλικία δώδεκα ετών, έφυγε από τη χώρα του, που βρισκόταν σε εμπόλεμη κατάσταση. Αυτό το ευαίσθητο και τρυφερό, αλλά χωρίς συγκαταβατικότητα, ημερολόγιο αφηγείται μια θαυμαστή περιπέτεια πολλών μηνών ενδοσκόπησης, αναγνώρισης του “άλλου”, και ανάκτησης δύο αισθημάτων που χάθηκαν καθ’ οδόν: της ελπίδας και της αδελφοσύνης.
Επισκόπηση της νεοελληνικής ιστορίας 1 × €13.50
Αβεσσαλώμ, Αβεσσαλώμ! 2 × €20.00
Πολεμοφόρος Β΄ τόμος 1 × €18.00
Η φάρμα των ζώων 1 × €10.00
Neverhome 2 × €14.40
Η πόλη που δεν ήθελα να θυμάμαι το όνομά της 1 × €13.30Υποσύνολο: €123.60
