€17.00
Τι είναι ο μαϊτζέβελος, η κατσιφάρα και το ζεμπερέκι; Τι φτιάχνει ο κουγιουμτζής, πού δουλεύει ο καλιοντζής και με τι ασχολείται ο παϊτέρης; Ποια είναι η μοναδική ελληνική λέξη που αρχίζει από ζν; Σε ποιο μέρος του ελληνόφωνου κόσμου θα καθίσετε στην τσαέρα και πού θα φάτε στην παδέλα; Ποιο φρούτο είναι το ζαρταλούδι και ποιο η πατίχα; Είναι κακό να βάζει κανείς μαναφούκια; Σε τι διαφέρει η μιντινέτα από τη μαντινούτα; Τις απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα δεν θα τις βρείτε σε κανένα από τα νεότερα μεγάλα λεξικά της ελληνικής, μερικές μάλιστα δεν θα τις βρείτε σε κανένα λεξικό. Μανιώδης κυνηγός λέξεων, ο Νίκος Σαραντάκος συγκέντρωσε στο βιβλίο αυτό 366 σπάνιες λέξεις, από τον αβαγιανό ως το ψίκι, και σας διηγείται 366 ιστορίες για λέξεις που χάνονται, μία για κάθε μέρα του χρόνου και μία για τα δίσεκτα, που δεν τις έχουν τα νεότερα λεξικά είτε επειδή απηχούν πραγματικότητες μιας κοινωνίας που έχει χαθεί είτε γιατί οι λεξικογράφοι μας πάντοτε περιφρονούσαν ελαφρώς τις λαϊκές λέξεις. […]
Η μετάφραση του Κατά Ματθαίον Ευαγγελίου από τον Αλέξανδρο Πάλλη (1901) και τα συνεπόμενα Ευαγγελικά δεν συντάραξαν απλά την κοινωνία της εποχής αλλά οδήγησαν σε «ομαδική παράκρουση», σύμφωνα με την εύστοχη διατύπωση του Μ. Τριανταφυλλίδη. Εκατόν είκοσι χρόνια αργότερα το μόνο που φαίνεται να έχει απομείνει είναι ο απόηχος και ορισμένα τυποποιημένα ευτράπελα, τα οποία ελάχιστη σχέση έχουν με το κείμενο του Πάλλη. Η μετάφρασή του συνεχίζει να αποτελεί ένα άθροισμα στερεότυπων αντιλήψεων και προσλήψεων οι οποίες επικεντρώνονται στα κίνητρα, τα γεγονότα και τις αντιδράσεις, αλλά αρνούνται πεισματικά να εστιάσουν στο κείμενο καθαυτό, που μοιάζει να έχει αποκτήσει μια αρνητικά εμβληματική σημασία ή να υφίσταται ένα είδος damnatio memoriae.
Η παρούσα μελέτη επιδιώκει να αναζητήσει και να αξιολογήσει τα βασικά χαρακτηριστικά της μετάφρασης του Πάλλη, αναζήτηση, ωστόσο, που συνδέεται με τρεις επιμέρους διαδικασίες: 1) την ένταξή της στο ευρύτερο μεθοδολογικό πλαίσιο των μεταφράσεων της Αγίας Γραφής, πλαίσιο το οποίο από τα μέσα περίπου του 20ού αιώνα μέχρι τις σύγχρονες λειτουργικές θεωρίες γνώρισε επαναστατικές ανατροπές· 2) την ένταξή της στο ιστορικό, κοινωνικοπολιτικό και κοινωνιο-γλωσσολογικό πλαίσιο των αντίστοιχων νεοελληνικών μεταφράσεων, από εκείνη του Μ. Καλλιουπολίτη (1638) μέχρι τη μετάφραση της Ελληνικής Βιβλικής Εταιρίας (1985/1989)· 3) τη σύγκριση επιμέρους μεταφραστικών τεχνικών/στρατηγικών/επιλογών του Πάλλη με άλλες, ελληνικές και ξενόγλωσσες, μεταφράσεις του “Κατά Ματθαίον”.
Φαίνεται ότι η μετάφραση του Πάλλη όχι μόνο δεν ήταν «χυδαία» και «βέβηλη», αλλά μάλλον πρωτοποριακή για την εποχή της, εφαρμόζοντας με προδρομικό τρόπο στρατηγικές οι οποίες προς τα τέλη του ίδιου αιώνα θα θεωρηθούν αυτονόητες ακόμα και για τις εγκεκριμένες μεταφράσεις από την Εκκλησία της Ελλάδος. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)
Η κρητική διάλεκτος έχει το προνόμιο να παρουσιάζει γραπτή λογοτεχνική παράδοση από τον 14ο αιώνα, για να φτάσει στο αποκορύφωμα της εκφραστικής της πληρότητας τον 16ο και τον 17ο αιώνα. Η γλώσσα των σημερινών Κρητικών, παρά τις αναπόφευκτες ισοπεδωτικές τάσεις που οδηγούν στη ραγδαία υποχώρηση των τοπικών ιδιωμάτων και διαλεκτικών ποικιλιών, διατηρεί μεγάλο μέρος από τη φυσιογνωμία της. Το πλούσιο υλικό του παρόντος λεξικού αποτελεί πολύτιμη πηγή πληροφοριών και προβληματισμού, όχι μόνο για τον ερευνητή αλλά και για κάθε Κρητικό. Ξεφυλλίζοντάς το, κανείς διαπιστώνει ότι περνά από μπροστά του ένας υπέροχος κόσμος που καλύπτει όλες τις πτυχές του υλικού, πνευματικού και κοινωνικού βίου των Κρητικών, τη χλωρίδα και την πανίδα του νησιού και τόσα άλλα. Σταματά με θαυμασμό μπροστά σε φυτά και βότανα. Εντυπωσιάζεται από το πλούσιο ποιμενικό λεξιλόγιο. Μελαγχολεί για το θάνατο τόσων λέξεων. Μένει ενεός μπροστά στις συνωνυμικές δυνατότητες: ο ωραίος στην εμφάνιση είναι διωματάρης, θεωρατικός, φανισιμιός, ωριόθωρος. Εκπλήσσεται από το πλήθος των εφευρηματικών σύνθετων, όπως μερμηγκομέσης, παιζομάτης, χουμαδοκέφαλος, ψιμυθευτερός. Συνειδητοποιεί, τέλος, την εκπληκτική πολυσημία των λέξεων, όταν βλέπει ότι στην Κρήτη εργάτης είναι «εξάρτημα της φάμπρικας», πιτυρίδα «είδος βοτάνου», προβατίνα «είδος αγριόχορτου», ή ότι τα χαλάκια τρώγονται, αφού είναι νόστιμα «παξιμαδάκια«. Σε μια εποχή που κινδυνεύει να εξαφανιστεί κάθε τι που θεωρείται «περιθωριακό» ή αποκλίνει από την καθιερωμένη γλωσσική συμπεριφορά, λεξικά όπως το παρόν, αποκτούν εθνική σημασία, από τη στιγμή που αφυπνίζουν ιστορικές μνήμες, απεικονίζουν ποικίλες πτυχές του λαϊκού πολιτισμού, ενώ παράλληλα αφήνουν τον επαρκή αναγνώστη να διεισδύσει, μέσα από τις λέξεις, στην ψυχοσύνθεση όσων Κρητικών εξακολουθούν, σε πείσμα των καιρών, να μιλούν μια γλώσσα πλούσια και εκφραστική, με προφορική παράδοση χιλιάδων χρόνων.
Επιστήμονες, επαγγελματίες, σπουδαστές, όλοι όσοι ασχολούνται σήμερα με τη λεξικογράφηση της ελληνικής γλώσσας συμφωνούν στη διαπίστωση ότι, όσο αναπτύσσεται η υποδομή για την υποστήριξη των σχετικών δραστηριοτήτων με την ανάπτυξη νέων προγραμμάτων σπουδών, τη διοργάνωση σεμιναρίων και συνεδρίων, τη δημιουργία ηλεκτρονικών σωμάτων κειμένων και εξειδικευμένων υπολογιστικών εργαλείων για τη λεξικογραφική αξιοποίησή τους, τόσο γίνεται αισθητή η απουσία μεταλεξικογραφικών ερευνών και μελετών με αντικείμενο την ελληνική. Τέτοιες μελέτες μπορούν να βελτιώσουν τη θεωρία της λεξικογραφίας και παράλληλα να ελέγξουν την ορθότητα των ακολουθούμενων πρακτικών με βάση την εξέλιξη φιλοσοφικών θεωριών, όπως του θετικισμού, και κυρίως γλωσσολογικών θεωριών, όπως του δομισμού, της πραγματολογίας, της υπολογιστικής γλωσσολογίας και της γνωστικής σημασιολογίας.
Η παρούσα έκδοση έρχεται να καλύψει ένα μέρος αυτού του κενού, εστιάζοντας σε ένα ειδικό θέμα: τη θέση και την αντιμετώπιση της μορφολογίας στα λεξικά της νέας ελληνικής. Μία πλειάδα γνωστών ερευνητών εξετάζει από διάφορες όψεις τον ρόλο της μορφολογικής ανάλυσης στη λεξικογραφία, συγχρονική και διαχρονική, μονόγλωσση και δίγλωσση, της κοινής και των διαλέκτων, της νόρμας και του περιθωρίου. Τα παραδείγματα βασίζονται στο περιεχόμενο συγκεκριμένων λεξικών που, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, αναφέρονται στη νέα ελληνική, ενώ η μορφολογία εξετάζεται και με τις δύο όψεις της, την κλιτική και την κατασκευαστική.
Επιμέλεια: Μαριάννα Κατσογιάννου, Άννα Αναστασιάδη-Συμεωνίδη.
Ποια είναι τα όρια του κόσμου μου;
Υπήρχε δημοκρατία πριν το 1974;
Ποιο είναι το θηλυκό του “εαυτός”;
Ποιο είναι το αντίθετο του “όλοι”;
Τι αποκαλύπτει ο μπακλαβαδογλύκι;
Υπάρχουν ανύπαντροι κλαρινογαμπροί;
Θα προσγειωθούμε ποτέ στον Άρη;
Γιατί τα γαριδάκια δεν είναι μικρές γαρίδες;
Ποια είναι η διαφορά καυσίμου και κάψιμου;
Παίζει τίποτα;
Τελικά να λέμε “επίλεξε” ή “επέλεξε”;
Όταν όλα είναι έτοιμα, είναι όλα άνθρωποι;
Αν έρθει ένα πούλμαν προκυνητών, σημαίνει ότι ήρθε κι ένα πούλμαν προσκυνητές;
Σε αυτά και σε άλλα καυτά ερωτήματα απαντάει το Μέσα από τις λέξεις. Κάθε κεφάλαιο εξετάζει κι από μία ερώτηση για τη γλώσσα. Στο πρώτο μέρος οι ερωτήσεις είναι πιο γενικές, ενώ στο δεύτερο καθεμία από αυτές φωτίζει και από ένα γραμματικό μυστήριο το οποίο αφορά φαινομενικά απλές λέξεις.
Εξήντα χρόνια τρύγος… 1 × €14.94
Η νύχτα της Γεθσημανή 1 × €9.90
Θόρυβος 1 × €28.00
Το Μαύρο Βιβλίο 1 × €20.70
Πας - Λακίς - Michelet 1 × €15.00
Καλλίμαχος και Χρυσορρόη 1 × €19.10
Άκουσε τη φωνή σου κι έλα 1 × €22.50
Οι Λέξεις Έχουν Τη Δική Τους Ιστορία 1 × €14.00Υποσύνολο: €144.14
