€15.00
έκδοση του 1995
Οι λόγοι για τους οποίους ξεχωρίζουμε και αγαπάμε έναν δημιουργό σ’ έναν συγκεκριμένο χώρο τέχνης δεν είναι πάντα -ούτε όλοι- ευδιάκριτοι, και για τους άλλους αλλά και για μας. Επιπλέον, τις περισσότερες φορές δεν μένουν αμετακίνητοι. Στο πέρασμα του χρόνου το άθροισμά τους αυξομειώνεται, ορισμένες φορές αλλάζει και η δυναμική μεταξύ τους, τέλος συμβαίνει να αδυνατίζουν ή να δυναμώνουν. Σχετίζονται με πράγματα που διαπλέκονται τόσο έντεχνα ώστε είναι αδύνατον να απομονώσουμε κάποιον, και βέβαια έχουν να κάνουν με το είδος της τέχνης που μας αρέσει περισσότερο ή που ασκούμε εμείς οι ίδιοι. Εδώ ακριβώς ο Τ. Σ. Έλιοτ αναγνωρίζει τον ρόλο του συνηγόρου μάλλον παρά του δικαστή.
Αν το δεχτούμε αυτό, οδηγούμαστε αναπόφευκτα σε ό,τι αποκαλούμε προσωπικό γούστο, είτε πρόκειται για είδος φαγητού π.χ. είτε για μορφή τέχνης.
Η εκτέλεση της συνταγής, με άλλα λόγια η τεχνική, που επικυρώνεται μόνο μετά το γεγονός, εξαρτάται από δεξιότητες, εμπειρίες, ευαισθησία, κι ένα σωρό άλλα ασφαλώς, ίσως ακόμη και από την ηθική, στην ευρύτερη έννοια της λέξης.
Διάλεξα λοιπόν να ανθολογήσω τον Νίκο Καχτίτση για καθαρά προσωπικούς λόγους, και μ’ αυτό εννοώ κυρίως δύο διαφορετικά πράγματα: Πρώτον, την αγάπη μου για το έργο του, τον θαυμασμό και την έκπληξη που μου προκαλούσε και μου προκαλεί πάντα η φαντασία του, η δαιδαλώδης ανέλιξή της και ο ιστός της που, ενώ πλέκεται γύρω σου συστηματικά και υπομονετικά, αντί να σε παγιδεύσει σε ελευθερώνει. Ακόμα, όσα παραλείπει κι όσα κρατάει με επιμονή, το ενδιάμεσο, ακροθιγές χιούμορ και η ειρωνεία της, και τέλος το γεγονός ότι εγώ τουλάχιστον δεν μπόρεσα να ανακαλύψω τον ευκρινή πρόγονό της στην ελληνική πεζογραφία ούτε, ακόμα τώρα, να αφουγκραστώ τον απόηχό της.
Δεύτερον, μια σύντομη αλληλογραφία που κρατήσαμε δύο χρόνια προτού πεθάνει, το 1968, χάρη στην οποία έμαθα πράγματα σε μια ηλικία που τα χρειάζεται. Πολύς καιρός πέρασε από τότε. Αλλά η επικοινωνία που εξασφαλίζει κάποτε η λογοτεχνία δεν θα άξιζε και πολλά αν περιοριζόταν από το απλό γεγονός του θανάτου. Εξάλλου, πρόκειται πράγματι για γεγονός, με την οριστική και αμετάκλητη έννοια που του αποδίδουμε; Ξαναδιαβάζοντας μιαν ακόμη φορά επιστολές και βιβλία, με τη γραμμή που ενώνει τους χρόνους άλλοτε θλιβερά ατέρμονη κι άλλοτε απροσδόκητα λιτή και σύντομη, μου ήρθε να το ρωτήσω κι αυτό…
Δεν θα πω εδώ γιατί πιστεύω ότι οι αγάπες μας μπορεί να αφορούν και άλλους, απαριθμώντας λόγους κι εκτιμήσεις. Ο άλλος -ο αναγνώστης εν προκειμένω- έχει κι αυτός τα δικαιώματά του, καθώς μάλιστα, σε τούτη τη σειρά, φανερά το πρόσωπό του συγχέεται με το πρόσωπο του ανθολόγου. Η πρόταση ελπίζω ότι μπορεί να λειτουργήσει σαν υποκατάσταση. Το δήθεν συμπαγές και κεντρομόλο εγώ, δεν ισχύει πια ούτε για την ανάγνωση της εικόνας αλλά ούτε και για τη δημιουργία της
Eρχομαι απο μέρες που πρέπει ν’ αποσιωπηθούν, απο νύχτες που θέλω να τις ξεχάσω…
… μπήγω την μύτη της ομπρέλας μου στο χώμα και συνομιλώ με τις εποχές
ή καθισμένος στο πάτωμα περιμένω μιαν απερίγραπτη επίσκεψη
ακριβώς γιατί η πόρτα είναι χρόνια Eρχομαι απο μέρες που πρέπει ν’ αποσιωπηθούν, απο νύχτες που θέλω να τις ξεχάσω…
… μπήγω την μύτη της ομπρέλας μου στο χώμα και συνομιλώ με τις εποχές
ή καθισμένος στο πάτωμα περιμένω μιαν απερίγραπτη επίσκεψη
ακριβώς γιατί η πόρτα είναι χρόνια κλειδωμένη.
Kαι τώρα που ξεμπερδέψαμε πιά με τα μεγάλα λόγια, τους άθλους, τα όνειρα, καιρός να ξαναγυρίσουμε στη ζωή μας…
… ελευθερώνοντας έτσι όρκους αλλοτινούς και τίς πιό ωραίες χειρονομίες του μέλλοντος.
… εξάλλου άνθρωπος είμαι κι εγώ, χρειάζομαι λίγη μέριμνα: ένα όνειρο ή μια μητέρα ή έστω μια ξαφνική περιφρόνηση…
Kάποτε θα ξανάρθω. Eίμαι ο μόνος κληρονόμος.
Kι η κατοικία μου είναι παντού όπου κοιτώ.
Ο Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα, ένας από τους λίγους αυθεντικούς ποιητές του αιώνα μας, γεννήθηκε τον Ιούνιο του 1898 στο μικρό χωριό της Ανδαλουσίας Φουέντε Βακέρος, κάπου δεκαοχτώ χιλιόμετρα βορειοδυτικά της Γρανάδας. Ο πατέρας του, άνθρωπος με φιλελεύθερες αρχές, ήταν πλούσιος κτηματίας της περιοχής του. Όταν η πρώτη του γυναίκα πέθανε άτεκνη, παντρεύτηκε σε δεύτερο γάμο τη νεαρή αλλά γνωστική και καλλιεργημένη δασκάλα του χωριού, κόρη μιας φτωχής οικογένειας από τη Γρανάδα. Απόκτησε μαζί της πέντε παιδιά, με πρωτότοκο τον Φεδερίκο. Έτσι, ο κατοπινός ποιητής, εκτός από ένα μικρό διάστημα που υποχρεώθηκε να συνεχίσει το σχολείο του στην Αλμερία, έζησε τα παιδικά του χρόνια στον εύφορο κάμπο της Γρανάδας, το σταυροδρόμι τόσων φυλών, με τα γραφικά χωριά και τους παράξενους θρύλους, με τους τσιγγάνους και τους αυτοσχέδιους μουσικούς, με τους αμαρτωλούς έρωτες και τα βίαια πάθη, μ’ όλα εκείνα τα στοιχεία που διαμόρφωσαν την ευαισθησία του μικρού Ανδαλουσιανού και σφράγισαν για πάντα το χαρακτήρα και την υφή του έργου του.
Ποιήτρια, εταίρα, αλλά και χαρτοποιός, η Σούε Τάο έζησε μια θυελλώδη ζωή στην Τσενγκτού, τη λαμπρή πρωτεύουσα της κινέζικης επαρχίας Σιτσουάν, γύρω στο 800 μ.Χ. Στην Κινέζικη Αυτοκρατορία η ενασχόληση με την ποίηση ήταν σχεδόν πάντοτε αποκλειστικό προνόμιο των ανδρών, κυρίως των λογίων και των αξιωματούχων. Ακόμα και όταν η ποίηση έφτασε στο απόγειό της, κατά την Δυναστεία Τανγκ (7ος-10ος αι.), ελάχιστες γυναίκες κατόρθωσαν να ξεχωρίσουν, όλες εταίρες – διασκεδάστριες και συντρόφισσες διακεκριμένων συνδαιτυμόνων. Ανάμεσά τους η πολυτάλαντη Σούε Τάο, η οποία έμεινε στην ιστορία για την ποίησή της, αλλά και για το απαράμιλλο επιστολόχαρτο που η ίδια επινόησε και παρήγαγε. Η Σούε Τάο σχετίστηκε με κορυφαίες προσωπικότητες της εποχής της και πέθανε σε μεγάλη ηλικία, σεβαστή και ανεξάρτητη, πράγμα σπάνιο για μια εταίρα. Στους κατοπινούς αιώνες η ποίησή της εκδόθηκε επανειλημμένα και διαβάστηκε πολύ, ενώ το χαρτί της έγινε αντικείμενο μίμησης, περιζήτητο για την ερωτική αλληλογραφία, ένα σύμβολο για τον ίδιο τον έρωτα.
Το κόκκινο επιστολόχαρτο έγινε η ενσάρκωση του έρωτα μεταξύ της Σούε Τάο και του Γιουάν Τζεν, καθώς και της αμοιβαίας τους λαχτάρας όταν χωρίζονταν.
“Ακόμα και χωρίς λέξεις, γνωρίζουμε ο ένας τον άλλον.
Θέλω μόνο να ξεκουραστώ στο κρεβάτι, πλάι στο κιγκλίδωμα,
μιλώντας σου γλυκά όλη τη νύχτα”.
Σ’ αυτό το μικρό βιβλίο, το μόνο στα ελληνικά, σκιαγραφείται η πολυκύμαντη ζωή της Σούε Τάο στην ταραγμένη μεθόριο του Σιτσουάν, αποκαλύπτεται η χαρτοποιητική δραστηριότητά της μέσα από κινέζικες πηγές, άγνωστες στη Δύση, και παρατίθενται δείγματα της ποιητικής γραφής της.
Κατάµεστος ανένδοτα τζιτζίκια
και γύρω χρυσογάλανη ερηµιά·
τρελά πετροχελίδονα
θερίζουν ασταµάτητα
τις ξένοιαστες φωνές της γης·
για τους ξυπόλητους κορµούς
λαµπάδιασµα ολότρεµο, βαθύ, ξεθεωµένο —
πηγαίνω τώρα πιο κοντά και μένω.
Προσάναµµα µια λέξη που δε λέγεται —
µα όχι ρέµβη, όχι δίψα, σπίθα, ή μετέωρο·
κάτι απροσµέτρητο υπάρχει
όλβιο, ανεξάντλητο κι ατρόµητο
ή κι οργωµένο απ’ τον ήλιο της καρδιάς,
ηχώ ανεξιχνίαστη, σε κάθε λίκνο χαρισµένη,
και φέρνει διάφανο το θάµβος µέσα µου
σε τούτο τον κατάφωτο πευκώνα
που ξέρω πως δεν έχει τέλος.
Ο τυφλός με τον λύχνο 1 × €11.50
Κατεδαφιζόμεθα 1 × €15.70
Το Μαύρο Βιβλίο 1 × €20.70
Γιατί το Βυζάντιο 1 × €13.00
Ζευγάρια που έγραψαν την ιστορία της Ελλάδας 1 × €20.00
Φυγή στο σκοτάδι 1 × €9.50Υποσύνολο: €90.40
