€9.90
Ο Τάσος Τσακίρογλου, στιβαρός δημοσιογράφος και αφοσιωμένος αναγνώστης βιβλίων, συνδυάζει στέρεα τις δύο αυτές ιδιότητες στις γραπτές ή ηχητικές δημοσιεύσεις του. Τα 54 podcast που απαρτίζουν τον ανά χείρας τόμο -και τα οποία «ανέβηκαν» στον ιστότοπο της Εφημερίδας των Συντακτών (efsyn.gr) από τον Απρίλιο του 2023 έως και τον Οκτώβριο του 2024- είναι η ευθύβολη ματιά του, βασισμένη ενίοτε σε βιβλία που ο ίδιος έχει μελετήσει και εμπλουτίσει με αυτά τη σκέψη του.
Για τον λόγο αυτό, τα κείμενά του δεν αποτελούν μια επιφανειακή προσέγγιση της επικαιρότητας, που σύντομα ξεχνιέται, αλλά μια πολύπλευρη και ουσιαστική εμβάθυνση σε θέματα που θα συνεχίσουν να απασχολούν και στο μέλλον.
Καθοριστική για όλα τα παραπάνω είναι η σταθερή και θερμή στάση του Τσακίρογλου απέναντι στο ζήτημα της αυτοδιαχείρισης, μιας ιδέας και πρακτικής που ίσως από μόνη της δεν είναι ικανή για την κοινωνική αλλαγή, σίγουρα όμως είναι αναγκαία.
Πενήντα Τέσσερα Podcast
Η δυτική κουλτούρα ποτέ δεν σταμάτησε να αναπαριστά τη συνταρακτική δύναμη με την οποία ο έρωτας εισβάλλει στις ζωές των ανθρώπων, τη μυθική εκείνη στιγμή που γνωρίζουμε ότι κάποιος προορίζεται για εμάς, το ρίγος που μας διατρέχει στην απλή σκέψη του άλλου ή της άλλης. Ωστόσο, αυτή η κουλτούρα που μιλά τόσο πολύ για τη γέννηση του έρωτα, είναι δυσανάλογα λιγότερο ομιλητική για τον θάνατο του έρωτα και τη διάλυση των σχέσεων, για όλες εκείνες τις -εξίσου μυστήριες- στιγμές που διστάζουμε ή αποφεύγουμε να ερωτευτούμε.
Στην πρωτότυπη αυτή μελέτη, η φημισμένη κοινωνιολόγος Eva lllouz ανατέμνει το φαινόμενο της “αποδέσμευσης από τον έρωτα”, όχι όμως από ψυχολογική σκοπιά, αλλά εντάσσοντάς το σε μια ευρύτερη κοινωνιολογία των αρνητικών σχέσεων: Εάν ο έρωτας ταυτιζόταν κάποτε με την ελευθερία σύναψης σεξουαλικών και συναισθηματικών δεσμών κατά βούληση, στις μέρες μας διέρχεται μια νέα φάση που χαρακτηρίζεται από την ελευθερία της αποχώρησης, της απόσυρσης και της απόρριψης – της μη-επιλογής. Η εξάπλωση της καταναλωτικής κουλτούρας και της νεοφιλελεύθερης ιδεολογίας της αγοράς, η εξέλιξη της τεχνολογίας ως κατεξοχήν διαμεσολαβητικής δομής των σύγχρονων σχέσεων και η διείσδυση του καπιταλισμού στις βαθύτερες εσοχές της υποκειμενικότητας είναι, κατά την lllouz, οι κύριες αιτίες που ευθύνονται για τον μετασχηματισμό του έρωτα στην υστερονεωτερική εποχή.
Μελετώντας μια σειρά φαινομένων και πρακτικών που συνιστούν εκφάνσεις του μετασχηματισμού αυτού (βραχύβιες σχέσεις, περιστασιακό σεξ, ιστότοποι γνωριμιών, sexting, ghosting), καθώς και τον αντίκτυπο τους στην αίσθηση αξίας του ατόμου και στις σχέσεις των φύλων, η Eva lllouz καταδεικνύει την ανάγκη άρθρωσης μιας νέας κοινωνιολογίας της αβεβαιότητας και ολοκληρώνει την τοιχογραφία των σύγχρονων ερωτικών σχέσεων που ξεκίνησε με το Γιατί πληγώνει ο έρωτας.
“Το έργο της Eva lllouz συνδυάζει τη θεωρητική εμβάθυνση με τη διεισδυτική ματιά στις ουσιώδεις εξελίξεις της σύγχρονης κουλτούρας. […] Το Τέλος του έρωτα, καρπός είκοσι ετών προβληματισμού για την αναπόδραστη συνύφανση του καταναλωτικού καπιταλισμού με το πεδίο των συναισθημάτων κατά τον 21ο αιώνα, αποδεικνύει στους αναγνώστες γιατί η lllouz συγκαταλέγεται μεταξύ των σημαντικότερων στοχαστριών της γενιάς της”. (Susan Neiman, πρώην καθηγήτρια Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Γέιλ και στο Πανεπιστήμιο του Τελ Αβίβ)
Ο σερ Ian Kershaw είναι η κορυφαία, ίσως, αυθεντία για τον Χίτλερ και το Τρίτο Ράιχ, και το έργο του επανακαθόρισε τον τρόπο με τον οποίο εξετάζουμε αυτή την περίοδο της σύγχρονης ευρωπαϊκής ιστορίας. Η Ναζιστική δικτατορία αποτελεί ορόσημο στην ιστοριογραφία του, καθώς καλύπτει τα κυριότερα θέματα στα οποία επικεντρώνεται η μελέτη του ναζισμού και καταγράφει, αναλύει και αξιολογεί τις ιστοριογραφικές αντιπαραθέσεις που εκδηλώθηκαν στην προσπάθεια κατανόησης και ερμηνείας της ναζιστικής περιόδου. Στο βιβλίο θίγονται ζητήματα όπως το Ολοκαύτωμα, το κύρος και η ηγεσία του Χίτλερ, η ναζιστική εξωτερική πολιτική και οι συνέπειές της, καθώς και οι επιδράσεις της ενοποίησης της Γερμανίας στην ιστοριογραφία για το Τρίτο Ράιχ. Αφορμή για τη συγγραφή του βιβλίου στάθηκε η συμμετοχή του Kershaw το 1979 σε ένα εξαιρετικά σημαντικό, όπως αποδείχθηκε, συνέδριο, στο οποίο συμμετείχαν όλοι οι ειδικευμένοι στο Τρίτο Ράιχ επιφανείς Γερμανοί και Βρετανοί ιστορικοί. Εκεί εκδηλώθηκαν ριζικά αντιτιθέμενες ερμηνείες του τρόπου με τον οποίο λειτουργούσε το ναζιστικό καθεστώς. Μία ερμηνεία έδινε έμφαση σχεδόν αποκλειστικά στον Χίτλερ, στις ιδέες του, στις αποφάσεις του, στη θέλησή του. Στην προσέγγιση αυτή αντιτάσσονταν σφόδρα όσοι εστίαζαν στις δομές του καθεστώτος και σε δυνάμεις πέρα από τον δικτάτορα, δυνάμεις των οποίων αποτελούσε σημαντικό παράγοντα, αλλά δεν τις ήλεγχε απαραίτητα. Η ένταση και η σφοδρότητα των συζητήσεων στο συνέδριο αυτό, κυρίως μεταξύ των Γερμανών ιστορικών, βοήθησαν τον συγγραφέα να συνειδητοποιήσει ότι τα ζητήματα που θίγονταν είχαν μεγάλη σημασία για τους συμμετέχοντες και αφορούσαν όχι μόνο το παρελθόν αλλά και το παρόν της Γερμανίας. Οι αντιπαραθέσεις αυτές, που συχνά είχαν πολιτικές, ιδεολογικές, ακόμη και ηθικές προεκτάσεις, ώθησαν τον Kershaw στην αναζήτηση συνθέσεων, που θα επέτρεπαν στον σύγχρονο μελετητή να αποκτήσει μια πιο αποστασιοποιημένη αλλά και πιο σφαιρική εικόνα για τη ναζιστική δικτατορία.
Πώς ερμήνευε ο άνθρωπος στο απώτατο παρελθόν θανατηφόρες λοιμικές ασθένειες, όπως η λέπρα, ο τύφος και η χολέρα, και με ποια μέσα τις αντιμετώπιζε; Πόσο παλαιά είναι η κοινή αντίληψη για την (αυτο)θυσία του εξιλαστήριου θύματος; Ποια είναι η σχέση της προσφάτως βιωμένης πανδημίας με την πανάρχαια αντίληψη για τον αποδιοπομπαίο τράγο, τον αρχαϊκό ελληνικό αποικισμό και τον θεό Απόλλωνα;
Αυτά είναι μερικά μόνο από τα σημαντικότερα ερωτήματα που τίθενται στο ανά χείρας πόνημα. Οι ανθρώπινες κοινωνίες ήδη από τα προϊστορικά χρόνια, αδυνατώντας να αντιληφθούν τα πραγματικά αίτια για τα οποία ενέσκηπτε λιμός ή και λοιμός, απέδιδαν την εμφάνιση τέτοιων συμφορών σε επέμβαση θεϊκών δυνάμεων, οι οποίες τις έστελναν στους ανθρώπους ως τιμωρία και ως μέσο σωφρονισμού για την παραβατική τους συμπεριφορά. Με στόχο τον εξευμενισμό του θεού, την ίαση και την επιστροφή στην ομαλότητα επιστρατεύονταν κατάλληλα τελετουργικά και ειδικές προσευχές, που συνέτασσαν και εκτελούσαν μάντεις-θεραπευτές οι οποίοι, λόγω της εξειδικευμένης τους κατάρτισης, ήταν σε θέση να ερμηνεύουν τα κακώς κείμενα και να δίνουν τις προσήκουσες λύσεις.
Στο βιβλίο αυτό, μέσα από την σύγκριση των πρωιμότερων αρχαίων ελληνικών πηγών με διάφορα εξειδικευμένα τελετουργικά κείμενα Χετταίων, Λουβίων, Χουρριτών, κ.ά. ιατρομάντεων της τρίτης και δεύτερης χιλιετίας π.Χ., που προέρχονται από βιβλιοθήκες αρχαίων ανατολικών βασιλείων, ιχνηλατείται η πορεία της αντίληψης για την αποπομπή του τελετουργικού φαρμάκου (του αποδιοπομπαίου τράγου) στις αρχαίες κοινωνίες. Μέρος της πολύτιμης αυτής και μακραίωνης γνώσης των λαών της αρχαίας Εγγύς Ανατολής φαίνεται πως πέρασε απρόσκοπτα στον κόσμο του Αιγαίου και την ηπειρωτικής Ελλάδας περί τις αρχές της πρώτης χιλιετίας π.Χ. Κατά το μεγάλο ταξίδι των μύθων στον αρχαίο ελληνικό κόσμο και την Εγγύς Ανατολή, η μορφή του ισχυρού επήλυδος θεού Απόλλωνος αναδείχθηκε, και μάλιστα με την καίρια συμβολή του ίδιου του Ομήρου, σε θεό θεραπευτή λοιμικών ασθενειών και προστάτη του ελληνικού αποικισμού, μπολιάζοντας καθοριστικά τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό
Το κείμενο “Αυτός ο Πόλεμος” είναι η μαρτυρία, η εξομολόγηση, η προσπάθεια εξιλέωσης και ταυτόχρονα η προ φητεία ενός μεγάλου συγγραφέα για την πατρίδα του, τους συμπολίτες του, τον κόσμο της εποχής του αλλά και τον εαυτό του.
Γράφτηκε τον Δεκέμβριο του 1939 και προοριζόταν για τη νεοϋρκέζικη Herald Tribune. Στις αρχές του επόμενου χρόνου κυκλοφόρησε και στα γερμανικά, αλλά οι ναζί κατέσχεσαν όλα τα αντίτυπα όταν εισέβαλαν στο Άμστερνταμ.
Ο εθνικοσοσιαλισμός εκμεταλλεύτηκε στο έπακρο τις ιστορικές και οικονομικές κακουχίες του γερμανικού λαού. Η δικτατορία βρήκε πρόσφορο έδαφος στα πάθη του, τα παρόξυνε και τα ποδηγέτησε.
Όταν ένας λαός γίνεται σύσσωμος έρμαιο μιας τραχιάς, στριγκής, ημιπαράφρονος φωνής και αφήνεται να υπνωτιστεί από υποβλητικές μαζικές τελετές συλλογικής μύησης προκειμένου να αναπληρώσει αυτό που έχει, υποτίθεται, χάσει,ποια δύναμη του λόγου μπορεί εδώ να αντισταθεί; Η ψυχική, πνευματική, ηθική και πολιτική παράδοση έχει επιτελεστεί πολύ νωρίτερα.
Η ιστορία αυτή εμπεριέχει μια αιώνια υπόμνηση και προειδοποίηση για τις δημοκρατίες. Το διάβημα του Τόμας Μαν είναι, νομίζω, συμβολικό και εκφράζει την ανάγκη του να μιλήσει χωρίς να ελπί- ζει. Ως εθνικός συγγραφέας, δεν μπορεί να ελπίζει.
Προβαίνει, εντούτοις, σε μια σειρά από ενδιαφέρουσες παρατηρήσεις που δεν είναι απλές διαπιστώσεις αλλά, αν προσέξουμε, έχουν κατά βάθος έναν ηθικό χαρακτήρα, κάτι σαν συμβολική εξιλέωση ενός ολόκληρου έθνους. Οι Γερμανοί παρασύρονται από την άθλια προπαγάνδα και την εγκληματική αγκιτάτσια του αντισημιτισμού και του ρατσισμού και καταδέχονται μια κίβδηλη ανακούφιση των παθών τους: δαιμονοποιώντας τους Εβραίους και άλλους, μπορούν επιτέλους να νιώσουν οι ίδιοι υπέρτεροι, ισχυροί, ανίκητοι.
Όπως, όμως, ορθά επισημαίνει ο Μαν, το αίσθημα φυλετικής ανωτερότητας λίγη χαρά έμελλε να δώσει σε εκείνους που, με τις επιλογές τους, όχι μόνο έβαλαν τις βάσεις της μελλοντικής τους καταστροφής, αλλά στάθηκαν προπάντων οι ίδιοι μάρτυρες του αργού και βασανιστικού ηθικού τους θανάτου.
Από το Επίμετρο του Κωνσταντίνου Παπαγεωργίου
Το θαύμα και η τραγωδία 1 × €16.20
Έντεκα συναντήσεις 1 × €16.00
Εικοστή Πέμπτη Ώρα 1 × €12.00
Ιστορία των Πολιτισμών 1 × €20.00
Ανθολογία Ρομαντικών Ποιητών 1 × €24.75
Ένας κόσμος γεμάτος… Ντίκενς 1 × €14.00Υποσύνολο: €102.95
